żołędnica (Eliomys quercinus)

Nieco większa i bardziej charakterystycznie ubarwiona jest żołędnica (Eliomys quercinus), zamieszkująca zachodnią, środkową i południową Europę, włącznie z Półwyspem Pirenejskim oraz północną Afrykę. W Polsce jest rzadka i objęta ochroną gatunkową. Długość ciała żołędnicy wynosi 12-15 cm, ogona 9-12 cm, a ciężar 65-80 g. Jej grzbiet ma barwę szarordzawą lub popielatą i wyraźnie odcina się kolorem od brudno-białego spodu ciała. Koniec ogona jest czarny, z pęczkiem białych dłuższych włosów. Po bokach głowy ciągnie się czarna smuga, obejmująca oko i ucho.

Żołędnica zamieszkuje lasy liściaste i mieszane, występuje również w ogrodach. W górach (na przykład w Alpach) dochodzi do wysokości 2000 m n.p.m.

Nie unika kontaktu z osiedlami ludzkimi i często zimuje na strychach. Prawie cale życie spędza na drzewach. Jest zwierzęciem nocnym, bardzo ruchliwym i zwinnym, z wielką zręcznością pokonującym wszelkie przeszkody. W dzień przebywa w gnieździe, które zakłada zwykle w dziuplach drzew, norach ziemnych, w szczelinach skalnych, wykorzystując w tym celu chętnie gniazda wiewiórek, stare nory gryzoni i kretów. Sama również buduje kuliste gniazda wiszące na gałęziach drzew.

O zmierzchu rozpoczyna poszukiwanie pokarmu. Sposobem odżywiania przypomina popielicę. Jej pokarm stanowią rozmaite owoce, przede wszystkim orzechy, żołędzie, nasiona buka i jagody, a także ślimaki, owady, młode ptaki i jaja. W porównaniu z większą od niej krewniaczką, żołędnica zjada więcej pokarmu zwierzęcego i wykazuje lepszą umiejętność wspinania się po gałęziach w czasie polowania.

Żołędnica przesypia całą zimę w gnieździe, miękko wysłanym liśćmi i mchem.

Sen zimowy trwa od września lub października do końca kwietnia, jednak nie jest tak głęboki jak u innych zwierząt. Gdy temperatura otoczenia podnosi się, żołędnica budzi się, zjada trochę zapasów i w ponowny sen zapada dopiero wraz z nadejściem niższych temperatur. W jednym gnieździe przesypia zimę zwykle większa liczba osobników.

Żołędnica rodzi normalnie raz w roku, jednakże w ciepłych i bogatych w pokarm latach często daje drugi miot. Pierwszy poród odbywa się z reguły w czerwcu, natomiast drugi w końcu sierpnia lub na początku września. Ciąża trwa 23 dni. W miocie znajduje się 3-6 młodych, które otwierają oczy po 18 dniach. Młode ssą 4 tygodnie, a dojrzałość płciową uzyskują po roku. Żyją do 6 lat.