żbik (Felis silvestris)

Bardzo rzadkim już mieszkańcem strefy lasów liściastych jest żbik (Felis silvestris). Występuje on jeszcze w prawie całej środkowej i południowej Europie, w Polsce żyje w Karpatach, a pojedyncze okazy spotkano w okolicach Tarnowa i Jarosławia. Prócz tego żyje w Azji Mniejszej i na Kaukazie. Jest to typowy kot, o długości ciała 50 -90 cm i ogona 35-40 cm. Ciężar samców wynosi 3,5-15 kg, a samic 3-10 kg. Ubarwienie ma bardzo charakterystyczne, szarożółte, z jednym lub dwoma ciemnymi pasami wzdłuż grzbietu. Na ogonie znajduje się 3-10 ciemnych pierścieni. Spód ciała jest jednobarwny lub z ciemnymi plamami.

Terenem występowania żbika są gęste, rozległe lasy liściaste i iglaste oraz mieszane o bujnym podszyciu. Ulubionym jego środowiskiem są tereny skaliste, na których wyszukuje kryjówki. Chroni się również często w wypróchniałych drzewach, opuszczonych norach lisich i borsuczych. Jeśli na terenie swego występowania nie znajduje kryjówek, wówczas zakłada legowiska wśród bagien i trzęsawisk na suchych, wzniesionych miejscach. W kryjówkach spędza wiele czasu w okresie chłodów. W ciepłej porze roku przebywa głównie na otwartej przestrzeni.

Żyje pojedynczo, przy czym każdy osobnik broni swego terenu łowieckiego, o powierzchni około 3 km2, przed innymi żbikami. Dzień przesypia. Na łowy wychodzi wyłącznie w nocy. Pokarmu poszukuje niekiedy w dużej odległości od legowiska. Żywi się drobnymi gryzoniami, małymi ptakami, zającami, królikami, wiewiórkami i bażantami. Prócz tego łowi głuszce, po które zręcznie wspina się po drzewach. Większe ssaki zabija, skacząc im na grzbiet i przegryzając tętnice szyjne. Nigdy nie je pokarmu roślinnego.

W okresie rui przedstawiciele odmiennych płci poszukują się i w tym czasie odbywają się gwałtowne walki pomiędzy samcami. Tylko raz do roku, na przełomie kwietnia i maja, samica rodzi po 9-tygodniowej ciąży 3-6 młodych, które otwierają oczy po 9-11 dniach. Przez 1,5 miesiąca są one karmione mlekiem matki. Samice osiągają dojrzałość płciową po upływie 10 miesięcy życia, ale do normalnych rozmiarów dorastają po 3 latach. Gdy młode staną się już samodzielne, zostają przepędzone przez matkę z jej rewiru łowieckiego.