wiewiórka pospolita (Sciurus vulgaris)

Wśród nadrzewnych gryzoni lasów liściastych najlepiej znana i najpospolitsza jest wiewiórka pospolita (Sciurus vulgaris), o zasięgu obejmującym niemal całą Azję i Europę, od Japonii i Korei na wschodzie do Irlandii na zachodzie. Długość ciała tego zwierzęcia wynosi 20-24 cm, ogona 17-20 cm. a ciężar sięga 200-390 g. Ubarwienie gęstego futerka wykazuje dużą zmienność osobniczą i geograficzną, a także zależy od pory roku i rodzaju pokarmu, jakim się wiewiórka żywi. W zasadzie jest koloru rudego o rozmaitych odcieniach w ciągu lata, w zimie staje się popielate. Strona brzuszna ciała jest zawsze biała i wyraźnie odcina się od reszty ciała. Tułów wiewiórka ma giętki, nogi krótkie, oczy duże, a uszy ozdobione pędzelkami z włosów. Bardzo puszysty, okazały ogon w pewnych przypadkach odgrywa rolę spadochronu, ułatwiającego wiewiórce dość długie skoki z drzewa na drzewo.

Wiewiórka występuje wszędzie tam, gdzie rosną większe grupy wysokich drzew. Szczególnie lubi suche, cieniste, wysokopienne lasy, ale spotkać ją można również w ogrodach, parkach, zakrzewieniach śródpolnych i w sadach. Jako zwierzę nadrzewne większość swego życia spędza na gałęziach drzew. Aktywna jest w dzień. Gnieździ się w dziuplach lub w gniazdach, które służą jej jako schronienie i miejsce wychowywania młodych. Gniazda, w kształcie kuli o średnicy 20 -50 cm, buduje z trawy i chrustu, a wyściela łykiem i mchem. Zaopatrzone są one w otwór wejściowy o średnicy 5 cm i od góry zwykle przykryte płaskim, stożkowatym daszkiem. Wiewiórka przy budowie gniazda wykorzystuje często materiał zgromadzony przez ptaki. Na krótszy pobyt zajmuje czasami opuszczone gniazda ptasie i skrzynki lęgowe.

Poza okresem rui każda wiewiórka ma własne terytorium, którego zasoby służą jej za pokarm. Wiewiórki są na ogół wszystkożerne, przy czym ulubiony ich pokarm stanowią nasiona drzew iglastych i orzechy. Nasiona z szyszki wyjadają w charakterystyczny sposób. Odgryzają ją u nasady i trzymając w przednich łapkach obracają, obgryzając kolejne łuski i językiem wydobywając nasiona. W lecie zjadają owoce, jagody, młode pędy, ziarno i grzyby. Nie gardzą również owadami, jajami ptaków, a nawet pisklętami.

Na zimę wiewiórki żyjące w środkowej Europie gromadzą zapasy pokarmu w gniazdach i dziuplach. Interesującą formą przygotowywania zapasów zimowych, obserwowaną u zwierząt tych również w Polsce, jest suszenie grzybów na gałęziach drzew. We właściwy sen zimowy wiewiórki nie zapadają, ale w okresie mrozów nie opuszczają gniazd przez kilka tygodni i zasypiają. Wiewiórki żyjące na Syberii podejmują odległe wyprawy na obfitujące w pokarm tereny. Wędrówki te z zasady prowadzą na południe.

Samica daje rocznie 2-3 mioty, w każdym zazwyczaj 3-7 młodych. Porody następują od kwietnia do sierpnia. Ciąża trwa 38-39 dni. Młode otwierają oczy po około 4 tygodniach, a ssą 8 tygodni. Dojrzałość płciową uzyskują po 8-10 miesiącach. Żyją 8-12 lat.