słoń indyjski (Elephas maximus)

Najpotężniejszym mieszkańcem tropikalnej puszczy azjatyckiej jest słoń indyjski (Elephas maximus), występujący na Półwyspie Indyjskim, Cejlonie, Sumatrze i Borneo. Dorosłe osobniki, o wysokości w kłębie dochodzącej do 3 m, osiągają ciężar do 4 ton. Są to zwierzęta o masywnej budowie, dużej głowie z charakterystycznymi małymi uszami i stosunkowo niewielkimi ciosami. Ciosy, czyli zęby sieczne górnej szczęki, mylnie nazywane kłami, rosną przez całe życie zwierzęcia. U samic często nie występują lub są mniejsze. Słupowate nogi są opatrzone kopytami — przednie pięcioma, a tylne czterema. Na spodzie stóp znajdują się poduszeczki. Skóra pokrywająca ciało, ciemnopopielatego koloru, jest gruba, pofałdowana i niemal naga. Jedynie na końcu ogona wyrastają sztywne, szczeciniaste włosy tworzące kitkę. Niekiedy zdarzają się osobniki bardzo jasne, zwane białymi, które np. w Syjamie czczone są jako zwierzęta święte.

Słoń indyjski zamieszkuje najgłębsze lasy zarówno nizinne, jak i górskie. W górach dochodzi niekiedy do granicy śniegu. W wielu okolicach jest znacznie wytępiony, ale w zwartych kompleksach leśnych można go dość często spotkać. Wykazuje niewielkie skłonności do wędrówek i zwykle trzyma się określonego terenu. Na otwartej przestrzeni porusza się niemal bezszelestnie, natomiast w puszczy, gdzie nie musi zachowywać ostrożności, kroczy z ogromnym łomotem, łamiąc i tratując gałęzie, wyrywając pnie z korzeniami i pustosząc wszystko, co znajduje na drodze. W czasie takiej wyprawy często odpoczywa. W trakcie odpoczynku zwija trąbę i śpi głębokim, twardym snem, głośno chrapiąc. Potrafi spać w pozycji stojącej z opuszczoną głową i zamkniętymi oczyma, częściej jednak śpi w pozycji leżącej z wyciągniętymi w bok nogami.

Słoń indyjski dobrze biega, umie wspinać się w górach i pewnie pływa. Chętnie wchodzi do rzek i zażywa kąpieli kładąc się i oblewając wodą za pomocą trąby.

Na lądzie przy użyciu trąby obłamuje z drzew gałęzie i opędza się nimi od owadów. Żyje w stadach. Na żerowiskach stado rozprasza się i każdy osobnik pasie się oddzielnie, zjadając wiele gałązek i liści drzew oraz trawy. Czyni przy tym wiele hałasu, mlaskając i sapiąc głośno, kłapiąc uszami i pomrukując z zadowolenia lub rycząc donośnie, gdy zaniepokoi się w trakcie żerowania.

Rozrodczość słoni indyjskich jest bardzo niewielka. Wynika to zarówno z czasu trwania ciąży, jak i z faktu, że zawsze rodzi się tylko jedno młode. Jak podają różne źródła, długość ciąży wynosi 19-23 miesiące. Według poglądów indyjskich hodowców słoni, w przypadku gdy ma się urodzić osobnik płci żeńskiej ciąża trwa 19 miesięcy, w przypadku zaś gdy ma przyjść na świat osobnik płci męskiej — 21 miesięcy. Młode po urodzeniu ma 90 cm wysokości i waży około 90 kg. Pierwsze tygodnie życia spędza pod brzuchem matki, przyspieszając kroku, gdy samica porusza się szybciej. Przez pierwsze 6 miesięcy życia jedyny jego pokarm stanowi mleko matki. W czasie ssania młode zakłada swą trąbę na czoło, aby nie przeszkadzała mu objąć pyskiem sutkę wymienia matki umieszczonego między jej przednimi nogami. Od 7 miesiąca życia młode zaczyna zjadać zieloną paszę, ale pokarm matki stanowi jeszcze przez długi czas niezbędny dodatek do pożywienia. Samica pielęgnuje młodego osobnika przez kilka lat, aż do przyjścia na świat następnego potomka. Dojrzałość płciową słonie indyjskie osiągają po 10-16 latach, a żyją około 50 lat. Ponieważ dają się oswajać i tresować, od dawna są używane jako zwierzęta juczne (na długich dystansach mogą przenieść ładunek do 500 kg, na krótkich znacznie większy), do przenoszenia i ciągnięcia ciężarów, a nawet do karczowania gęstych puszcz tropikalnych. Jako wierzchowce są używane szczególnie przy polowaniu na tygrysy. Ten wielostronny pożytek, jaki przynoszą słonie, sprawił, że zostały wzięte pod ścisłą ochronę i przerzedzone znacznie pogłowie tych zwierząt zaczyna obecnie zwiększać się.