Ryjówka aksamitna (Sorex araneus)

Spośród mieszkańców najniższego piętra lasu spotykamy tu dwa gatunki malutkich, ale bardzo ważnych w przyrodzie ssaków owadożernych. Ryjówka aksamitna (Sorex araneus) rozpowszechniona jest szeroko w Europie i w północnej Azji. Jej zasięg rozciąga się od Wielkiej Brytanii po wschodnią Syberię oraz od Laponii po Grecję i Turkiestan. Występuje ona w różnych środowiskach, ale najliczniej w lesie liściastym i dlatego omówimy ją tutaj. Jest to bardzo małe zwierzątko, zewnętrznie przypominające mysz, o długości ciała 6,5-8 cm, ogona 4-5 cm i ciężarze 7-15 g. Ubarwienie futerka, gęstego i miękkiego, wykazuje zmienność zarówno sezonową, jak i geograficzną — od brunatnej do zupełnie czarnej. Na podstawie ubarwienia futerka niektórzy zoologowie Wyróżniają szereg form geograficznych ryjówki aksamitnej.

Zwierzę to jest bardzo szeroko rozpowszechnione. Żyje przede wszystkim w lasach liściastych i mieszanych, lecz spotkać je można licznie także w ogrodach, na polach uprawnych, a zwłaszcza na miedzach, na wyżynach, jak i w dolinach, w pobliżu osiedli ludzkich, a nawet wewnątrz nich, ale niemal zawsze w sąsiedztwie wody.

Osobniki żyjące w osiedlach chronią się na zimę w pobliżu zabudowań gospodarskich i domów. W lecie wykorzystują na polach i w lasach podziemne nory mysie lub innych drobnych gryzoni, a także naturalne rozpadliny i szczeliny gruntu. Niekiedy same przy pomocy słabego ryjka i łapek kopią chodniki, krótkie i biegnące tuż pod powierzchnią ziemi. Wszystkie chodniki są połączone między sobą korytarzami, które ryjówki aksamitne wykorzystują w trakcie poszukiwania pokarmu.

Jak większość gatunków ryjówek, ryjówka aksamitna jest zwierzęciem nocnym, jednakże czasem zaczyna polowanie już po południu. Porusza się głównie po powierzchni ziemi, słabo wspina się na drzewa, natomiast jest dobrym pływakiem, chociaż wody unika, poszukując pożywienia wyłącznie na lądzie.

Poza okresem rui ryjówka żyje samotnie, wyganiając ze swoich korytarzy każdą inną ryjówkę, która się tam pojawi. W okresie rui łączy się w pary. Młode rodzą się po 20-dniowej ciąży, przy czym samica wydaje w ciągu roku co najmniej 2 mioty, każdy złożony z 3-10 młodych. Poród następuje zazwyczaj w okresie od maja do października. Dojrzałość płciową młode osiągają w drugim kalendarzowym roku życia. Żyją zaledwie około 1,5 roku.

Ryjówka aksamitna jest niemal wyłącznie owadożerna. Pożywienie jej składa się głównie z owadów i ich larw, pająków, skorupiaków lądowych (stonóg), dżdżownic oraz innych bezkręgowców. W okresie głodu poluje także na większe zwierzęta oraz uzupełnia pokarm nasionami drzew. Jest zwierzęciem drapieżnym, polując zabija z reguły więcej niż może zjeść, mimo że w ciągu doby zjada prawie tyle, ile sama waży.