Rosomak (Gulo gulo)

Drugim co do wielkości drapieżnikiem tajgi, a Jakże tundry, występującym obecnie wyłącznie w tych środowiskach jest rosomak (Gulo gulo). W Ameryce Północnej jest on bardzo rzadki. Częściej spotyka się go w Skandynawii, przy czym najliczniej żyje w północnej Finlandii. W  byłym Związku Radzieckim występuje w całym pasie tundry. Południowa granica zasięgu rosomaka przebiega na północ od Leningradu aż na wschód do Świerdłowska. Czasami spotyka się go w północnej Mandżurii.

Długość ciała rosomaka wynosi ponad 80 cm; ogona 20 cm, wysokość w kłębie do 50 cm. Stare samce osiągają ciężar 35 kg, samice do 25 kg. Zwierzę to, brunatno-szare z jaśniejszymi pasami wzdłuż boków i jaśniejszą plamą na głowie, zamieszkuje najchętniej lasy porastające wzgórza, rzadziej spotyka się je w lasach nizinnych.

Wyjątkowo tylko wdrapuje się na drzewa, większą część swego życia spędzając na powierzchni ziemi. Bardzo szerokie łapy umożliwiają mu stąpanie po niepewnym, uginającym się gruncie, a na takim to właśnie podłożu rosomak przebywa najczęściej. Żyje bowiem na terenach bagiennych, które przez większą część roku pokryte są śniegiem. Jest dobrym pływakiem, ale nigdy nie nurkuje; wody na ogół unika i po wyjściu z niej bardzo długo otrząsa się, starając się osuszyć jak najszybciej swe obfite futro. Biega rzadko. Na twardym gruncie, na przykład na lodzie czy ścieżkach w lesie, kłusuje podobnie jak wilk lub lis, normalnie zaś w biegu porusza się galopem, krótkimi skokami, ale gdy się spieszy skacze na duże odległości. Podkradając się do zdobyczy pełza płasko po powierzchni ziemi.

Każdy rosomak ma określone terytorium, którego broni przed przedstawicielami tej samej płci swego gatunku. Terytorium to jest z reguły bardzo duże i przemierzając je rosomak wędruje po kilkaset kilometrów. W normalnych warunkach przebywa wyłącznie na swoim terytorium, ściśle oznakowanym za pomocą moczu; ponadto pozostawia ślady na pojedynczo stojących drzewach, pniach lub blokach skalnych trąc o nie brzuchem. Walki między rosomakami o zajęte terytorium zdarzają się bardzo rzadko, gdyż z reguły respektują one nawzajem swoje znaki graniczne.

W okręsie rui samice wchodzą na terytoria samców i przebywają z nimi razem. Po zapłodnieniu samica wraca na swoje terytorium. Po ciąży trwającej 4 miesiące rodzi w lutym lub marcu 2—3 młode. Poród następuje przeważnie w lesie na bagnie czy w jego pobliżu, zawsze w dużej gęstwinie. W górach kryjówką dla samicy z młodymi są rozpadliny skalne albo jamy w śniegu, w miejscu osłoniętym od wiatru. Matka nigdy nie wyścieła gniazda, a młode chowają się na gołej ziemi. Samiec me troszczy się w ogóle o potomstwo. Młode rodzą się ślepe i dopiero po 4 tygodniach otwierają oczy. W tym czasie matka nie opuszcza ich ani na chwilę, broniąc zażarcie przed każdym wrogiem. Dopiero po tym okresie samica udaje się na poszukiwanie pokarmu. W lipcu pierwszego roku życia młode osiągają wielkość i ciężar swej matki. Mając 12 tygodni młode rosomaki rozpoczynają znakowanie swego terytorium. Równocześnie z pobieraniem stałego pokarmu zaczynają gromadzić zapasy i zakładać spiżarnie. W pierwszym roku życia nie zdobywają samodzielnie żywego pokarmu.

Rosomak nie jest wyłącznie mięsożercą. Jego pokarm w ciągu krótkiego lata różni się całkowicie od pokarmu w zimie. Po ustąpieniu śniegu główne jego pożywienie stanowią jaja ptaków gnieżdżących się na ziemi. Wyszukuje on swój przysmak z dużą wytrwałością i starannością. W tym okresie zjada też gałązki młodych drzewek. Nieco później pożera on ogromne ilości białych larw os, które —jak się wydaje — woli od padliny. W tym okresie niekiedy całymi tygodniami może żywić się wyłącznie rozmaitymi jagodami. Czasami łowi ryby, a w latach masowych pojawów lemingów zjada i te gryzonie. Zupełnie inaczej żywi się rosomak w zimie. Sypki śnieg, który nie stanowi dla niego przeszkody w poruszaniu się, uniemożliwia ucieczkę jego ofiarom. Łowy zimowe są szczególnie skuteczne. Rosomak wygrzebuje spod śniegu zające bielaki, łatwo zdobywa lisy, a nawet napada na renifery i silne łosie. W bezpośredniej walce może zwyciężyć także rysia. Również w zimie jednym z głównych składników jego pokarmu jest padlina. Charakterystyczne dla rosomaka jest gromadzenie pokarmu „w spiżarniach”. Spiżarniami tymi są nory, które rosomak wygrzebuje pazurami w bagnistym gruncie. Są one położone z reguły w znacznej odległości od miejsca łowów, tak że rosomak dźwiga niekiedy ciężkie kawały mięsa po kilka kilometrów. Czasem zapasy takie umieszcza wysoko na gałęziach drzew.