renifer

Najpowszechniej znanym mieszkańcem tundry jest renifer, jedyny przedstawiciel jeleniowatych na tym obszarze. Wszystkie formy tego zwierzęcia, traktowane dawniej jako odrębne gatunki, zaliczamy obecnie do jednego gatunku Rangifer tarandus. Jego zasięg obejmuje północne tereny Eurazji, Ameryki Północnej i pobliskich wysp. Na północ renifer dochodzi do 81° szerokości geograficznej północnej na Spitsbergenie, a najdalej na południe sięga do 52° szerokości północnej na Uralu. Renifer jest dużym ssakiem, o długości ciała 1,7-2 m, ogona 13 cm i ciężarze wyrośniętych samców 120-150 kg. Od innych jeleni różni się tym, że osobniki obu płci mają szeroko rozłożone, nierównomiernie rozgałęzione poroże, które u samic jest znacznie mniejsze niż u samców. Prócz tego występuje szereg różnic wynikających z przystosowania się reniferów do surowego klimatu tundry. Futro ich jest bardzo gęste, szyja i kończyny krótsze niż u innych jeleni, a kopyta znacznie szersze, co ułatwia im poruszanie się po śniegu. Gęste futro chroni zwierzę nie tylko przed mrozem, ale także przed przemoknięciem. Barwa futra zmienia się w zależności od pory roku. Latem jest szarobrunatna, a zimą jasna, biaława.

Renifer prowadzi koczowniczy tryb życia, który wynika z konieczności ciągłego poszukiwania pokarmu. W Ameryce Północnej i na Syberii zwierzę to odbywa dalekie wędrówki, przesuwając się w miarę zbliżania zimy coraz dalej na południe. Wędrówki te, jak również wędrówki wiosenne z południa na północ, odbywa w ogromnych stadach. Z łatwością pokonuje wszelkie przeszkody terenowe, gdyż szeroko rozstawione racice pomagają mu w przechodzeniu przez bagniste i zatorfione tereny, a umiejętność pływania pozwala na przebywanie nawet większych rzek i rozlewisk. W Skandynawii renifer zamieszkuje wysokie grzbiety górskie, porośnięte mchem i roślinnością alpejską, dochodząc do 2000 m n.p.m. W lecie nie odbywa większych wędrówek, a posuwa się jedynie nieco wyżej w górę, w celu uniknięcia plagi komarów.

Renifery są roślinożerne, żywią się ziołami, porostami, mchami oraz roślinnością soczystą, ale w okresach głodu zjadają też różne drobne ssaki, pisklęta i ptasie jaja, a także wyrzucone na brzeg ryby. Ulubiony ich przysmak stanowią lemingi, na które urządzają formalne polowania. W zimie wydobywają pokarm spod bardzo grubej pokrywy śnieżnej, rozgrzebując zaspy pyskiem i racicami. W ciągu krótkiego lata tuczą się, magazynując zapas tłuszczu pozwalający im przetrwać długą zimę.

Renifery są zwierzętami poligamicznymi. Jeden samiec ma harem złożony z 40 samic. Po ciąży trwającej 220 dni samica rodzi jedno, rzadziej dwa młode. Poza okresem rui samce przebywają osobno, natomiast samice i młode tworzą stada złożone z wielu osobników.

Małe wymagania życiowe i dobre przystosowanie się reniferów do warunków tundry sprawiły, że są one wykorzystywane przez ludy zamieszkujące tereny północne. Zwierzęta te są hodowane w stanie półudomowionym, gdyż człowiek nie byłby w stanie zapewnić im pożywienia.

Używane są one jako zwierzęta pociągowe i juczne, a także dostarczają mleka, mięsa i skóry na ubrania. Dla Lapończyków renifery stanowią jedyny majątek i hodowane są w ogromnych stadach liczących 2000-3000 sztuk.