orzesznica (Muscardinus avellanarius)

Jednym z najmniejszych gryzoni z rodziny popielicowatych na wschodniej półkuli jest orzesznica (Muscardinus avellanarius), występująca w Azji Mniejszej oraz we wschodniej, środkowej i zachodniej Europie do Pirenejów. W Alpach dociera do wysokości 1300 m n.p.m. W Polsce jest nieliczna i objęta ochroną. Długość jej ciała wynosi 6-9 cm, ogona 5-8 cm, a ciężar 15-25 g. Pokrywa włosowa gęsta, delikatna, na ogonie dość krótka. Ubarwienie grzbietu żółtobrązowe lub rudawe, boków i spodu ciała jaśniejsze, piersi i podgardla białe.

Środowiskiem życia orzesznicy są lasy o bogatym podszyciu, większe skupienia krzewów, zwłaszcza leszczyny, niskie zarośla i żywopłoty w parkach. Nigdy nie spotyka się tego gatunku na otwartej przestrzeni. Na dogodnych dla siebie terenach występuje niekiedy bardzo licznie, jednakże jest jednym z najmniej znanych zwierząt, ze względu na nocny tryb życia. Większość życia orzesznica spędza ponad ziemią, niezwykle zręcznie wspinając się po najcieńszych nawet gałązkach. Wisząc na tylnych łapkach potrafi obgryzać znajdujący się niżej orzech laskowy.

W lecie buduje dwa rodzaje gniazd: lęgowe, zawieszone nisko nad ziemią, w kształcie kuli z jednym wejściem z boku, oraz letniskowe, zbudowane mniej starannie i mieszczące się na wysokości 2,5-3 m nad ziemią. Gniazda letniskowe znajdują się zazwyczaj w niewielkiej odległości od siebie i służą jako dzienna kryjówka dla samców, samic i ich potomstwa. Gniazdo zimowe orzesznica umieszcza w dziupli, norze ziemnej albo pod kupą chrustu czy liści. Do tego gniazda znosi zapasy na zimę i tu ze źdźbeł trawy, liści, mchu i igieł przygotowuje sobie legowisko, w którym zwija się w kłębek i zapada w sen zimowy trwający od października do początku kwietnia.

Pożywienie orzesznicy zmienia się w zależności od pory roku. Wiosną pokarm jej stanowi wyłącznie kora, w lecie ulubionym przysmakiem są jagody, natomiast w jesieni zjada nasiona, orzechy laskowe, żołędzie, bukiew i inne owoce. Najmniej ze wszystkich popielicowatych spożywa pokarmu zwierzęcego.

Liczba miotów u orzesznicy zależy od klimatu panującego na terenie zamieszkania. Zazwyczaj samica w ciągu roku rodzi 2 razy, w maju i połowie sierpnia.

Po 4-tygodniowej ciąży wydaje na świat 3-7 młodych, które w 17 dniu życia otwierają oczy. Przez pierwszy miesiąc są żywione wyłącznie mlekiem matki, a po 6 tygodniach usamodzielniają się. Dojrzałość płciową uzyskują w wieku 10-12 miesięcy. Żyją 5-7 lat.