nosorożec zwyczajny (Diceros bicornis)

Jednym z największych zwierząt lasu tropikalnego jest nosorożec zwyczajny (Diceros bicornis), występujący szczególnie licznie w środkowej Afryce, zwłaszcza w Kenii i Tanganice. Prócz tego spotkać go można w suchszych częściach Ugandy. W górach dochodzi do 3500 m n.p.m. Pogłowie tego zwierzęcia ocenia się na 11000-13000 sztuk. Nosorożec zwyczajny jest zwierzęciem o ciężkiej, masywnej budowie, krótkich nogach i długiej głowie z 2 rogami w okolicy nosowej. Długość jego ciała wynosi do 3,5 m, ogona 60 cm, wysokość w kłębie sięga 1,6 m, długość rogu przedniego na nosie 80 cm, a tylnego o połowę mniej. Ubarwienie bardzo grubej skóry pokrywającej ciało jest ciemnoszare. Bardzo ruchliwa, spiczasto zakończona górna warga znacznie ułatwia zwierzęciu pobieranie pokarmu.

Nosorożec zwyczajny zamieszkuje najgęstsze, trudno dostępne partie lasów oraz otwarte przestrzenie, zarówno w górach, jak i na nizinach. Na wyżynach żyje w pobliżu zbiorników wodnych i terenów pokrytych roślinnością, która w razie potrzeby może mu zapewnić kryjówkę. Często spotyka się go w ciernistych zaroślach, przez które przedziera się z łatwością, podobnie jak przez największe gęstwiny leśne. W godzinach najgorętszych w ciągu dnia chroni się wśród roślinności, szukając cienia. Po południu zjawia się u wodopojów. W niektórych okolicach na pastwiska wychodzi już w porze południowej, najczęściej jednak dopiero przed wieczorem. Od czasu do czasu spotyka się go w wodzie, gdzie nie najgorzej pływa. Nurkuje natomiast tylko w razie ostateczności.

Mimo bryłowatego ciała i ogromnego ciężaru, nosorożec zwyczajny umie szybko i wytrwale biegać. Szybkość jego w galopie dochodzi do 45 km na godzinę. Ucieczka nie jest jedynym ratunkiem dla tego silnego zwierzęcia w razie napadu przez wroga. Jako broni używa też często rogu na nosie, a zdarzało się, że za jego pomocą atakował nawet człowieka. Nosorożec żyje pojedynczo, parami lub rodzinami, niekiedy tworzy luźne zgrupowania i zdarza się, że na jednym pastwisku żeruje 6-10 sztuk. Nie tworzy nigdy określonych stad; każde zwierzę ma swoje terytorium, na które stale powraca i którego unikają inni członkowie tego samego gatunku. Każde zwierzę ma również stałe miejsce spania, natomiast miejsca kąpieli w bagnach i kałużach są wykorzystywane zbiorowo i często w takiej „wannie” leży koło siebie w zgodzie kilka okazów. Nosorożec wykazuje niepohamowany temperament i nigdy nie można przewidzieć jego zachowania się. Niekiedy jest nastawiony pokojowo, czasem jednak atakuje zupełnie niespodzianie. Z reguły niebezpieczne jest spotkanie samicy wraz z potomkiem, gdyż niemal zawsze natychmiast rzuca się ona do ataku.

W okresie rui nosorożec, na ogół bardzo trudny do wypłoszenia z zajmowanego terenu, wyrusza na wędrówki w poszukiwaniu partnera. Ciąża u samicy trwa około 15 miesięcy, a cielę pozostaje następnie z matką przez 3 lata. Niekiedy przez ten czas pozostaje razem z nimi i samiec. Gdy u samicy wystąpi znowu ruja, cielę zostaje odpędzone, usamodzielnia się i zajmuje własne terytorium. Cielęta mają lepszy wzrok niż okazy dorosłe, które widzą nie dalej niż na odległość 50 metrów. Nosorożce żyją kilkadziesiąt lat.