nornik zwyczajny zwany też polnikiem (Microtus arvalis)

Innym pospolitym mieszkańcem sztucznych stepów europejskich jest nornik zwyczajny zwany też polnikiem (Microtus arvalis), jeden z najliczniej występujących w Europie gryzoni. Jego zasięg obejmuje tereny od Bałtyku po Pireneje i północne Włochy, a także zachodnią, środkową i północną Azję. W Polsce jest pospolity. Gryzoń ten, o długości ciała 8-12 cm i ogona 3-4,5 cm, waży zaledwie do 42 g. Na grzbiecie ubarwiony jest szaro lub żółtawoszaro, a na spodniej stronie ciała popielato, białawo lub żółtawopopielato. Występuje na każdym terenie otwartym, na polach, łąkach, w ogrodach, na nieużytkach. Pierwotnym środowiskiem nornika zwyczajnego były suche stepy, a obecnie przystosował się on głównie do życia na polach uprawnych. W latach masowego pojawu spotyka się go wyjątkowo również na brzegach lasów, na porębach i polanach śródleśnych. Jest zwierzęciem nizinnym, w górach występuje rzadko i zdecydowanie woli okolice suche od wilgotnych. W warunkach europejskich odbywa regularne, sezonowe wędrówki, związane wyraźnie z okresem uprawy pól.

Nornik zwyczajny mieszka w norach wykopanych płytko pod ziemią, do których prowadzi po 4-6 otworów wejściowych. Gniazda zbudowane z traw leżą na głębokości od 5 do 40 cm. Buduje również gniazda naziemne, gdy grunt jest zbyt twardy lub wilgotny, a także pod pokrywą śniegu. Jest aktywny zarówno w dzień jak i w nocy, a największą aktywność wykazuje przed zachodem i wschodem słońca. Pokarm zdobywa w ciągu niemal całej doby. Żywi się rozmaitymi trawami i ziołami. Ulubiony jego przysmak stanowią rośliny motylkowe, okopowe i nasiona. Na zimę zbiera zapasy składające się z bulw, korzeni, kłączy, perzu i ziarna, które gromadzi w ślepych chodnikach swoich norek. Ciężar tych zapasów dochodzi nieraz do 3 kg. W zimie nornik zwyczajny zamieszkuje masowo miedze, rowy przydrożne, łąki, odłogi, a także brzegi lasów, z wiosną przenosi się na pola uprawne, na których przebywa aż do uprzątnięcia zbóż.

Nornik zwyczajny pojawia się licznie co 3-4 lata, natomiast masowo co 10 lat. Każdorazowy pojaw masowy powoduje ogromne szkody na polach uprawnych; zniszczeniu ulega wówczas do 90% zbóż i do 40% roślin okopowych.

Zwykle w okresie od marca do listopada samica rodzi 3-10 razy po 3-9 młodych. Ciąża trwa 19-21 dni. W lecie porody mogą następować niemal co 3 tygodnie. Młode otwierają oczy po 8-10 dniach. Przez 2 tygodnie jedyny ich pokarm stanowi mleko matki. Dojrzałość płciową osiągają po 8-10 tygodniach. Samice niekiedy dojrzewają już w trzecim tygodniu życia. Najwcześniejszy poród stwierdzono u samicy, która miała 33 dni. W okresie masowego pojawu nornika zwyczajnego obserwowano zbiorowe gniazda kilku samic z licznymi młodymi, które matki karmiły nie wyróżniając poszczególnych miotów.

Nornik zwyczajny może żyć około 1,5 roku, ale rzadko dożywa tego wieku, gdyż ma wielu wrogów, takich jak lis, łasica, ptaki drapieżne, krukowate i sowy.