lampart (Panthera pardus)

Drapieżniki w lasach tropikalnych Afryki są bardzo nieliczne i nie ma wśród nich na ogół dużych form. Są to przeważnie zwierzęta nadrzewne, zręcznie wspinające się po gałęziach drzew, żywiące się najczęściej ptakami i ich jajami. Jedynym potężnym drapieżnikiem, który bardzo chętnie osiedla się w tym środowisku, jest lampart (Panthera pardus). Zamieszkuje on Afrykę na południe od Sahary i południowo-wschodnią oraz środkową Azję, gdzie jest szerzej i liczniej rozprzestrzeniony niż jego więksi krewniacy.

Lampart jest kotem średniej wielkości. Długość ciała tego zwierzęcia wynosi około 1,5 m, ogona około 1 m, a wysokość w kłębie dochodzi do 90 cm. Zarówno pod względem wymiarów, jak i ubarwienia gatunek ten cechuje duża zmienność. Na żółtej sierści, o odcieniu rudawym lub białawym, występują liczne czarne plamy, w kształcie zamkniętych czy półotwartych pierścieni. To ubarwienie jest wyraźnym przystosowaniem do życia w koronach drzew, gdyż na tle liści cętkowane futro lamparta jest niemal niewidoczne. W niektórych okolicach, szczególnie na terenach bardzo wilgotnych (na przykład na Półwyspie Indyjskim), występuje wiele osobników melanotycznych, które nazywane tam są czarną panterą. Obfitość futra jest związana z klimatem. Na północnych krańcach zasięgu, na przykład w Chinach, występują osobniki o najdłuższej, puszystej sierści.

Lampart łatwo się adaptuje do najrozmaitszych środowisk. Oprócz lasów tropikalnych zamieszkuje także zarośla bambusowe, kolczaste gęstwiny, zarośla trzciny na brzegach wód, spotyka się go też na terenach górzystych, czasem zapędza się na obszary półpustynne, a nawet osiedla się na terenach uprawianych przez człowieka, niekiedy w pobliżu osad ludzkich. Lampart znakomicie wspina się po drzewach, a czasami wciąga na nie nawet duże ofiary. W sztuce chodzenia po drzewach nie ustępuje typowo nadrzewnym kotom. Na zdobycz czatuje na gałęziach drzew, z których skacze na grzbiet upatrzonej ofiary. Lampart biega niezbyt szybko, natomiast wykonuje dalekie skoki. Dzięki temu potrafi dogonić i schwytać najszybsze i naj-płochliwsze zwierzęta. Jednak gdy sam jest goniony, nie dowierza szybkości własnych nóg i najczęściej chroni się wysoko na drzewie. Poluje od zmroku przez całą noc, wszak nie można go uznać za zwierzę całkowicie nocne, gdyż i w ciągu dnia można go spotkać stosunkowo częściej niż inne drapieżniki. Znosi dobrze promienie słoneczne i gdy jest głodny, także w dzień odbywa swe łowy. Natomiast największy nawet głód nie zmusza go do dobrowolnego wejścia do wody.

Lampart jest jednym z najgroźniejszych napastników nie tylko zwierząt, ale i człowieka. Wprawdzie nie atakuje on na ogół nie sprowokowany, ale nigdy nie można przewidzieć, co wywoła jego zaniepokojenie i atak. Ponieważ umie się znakomicie ukrywać, a jego sprawne zmysły pozwalają mu w porę odkryć niebezpieczeństwo, mniej niż inne drapieżniki narażony jest na wytępienie. Żywi się zarówno wielkimi zwierzętami kopytnymi, na przykład antylopami, jeleniami, świniami, jak i gryzoniami wielkości myszy, ptakami; nie gardzi również niższymi kręgowcami. Zabija wszystkie ssaki, z którymi może sobie poradzić. W Afryce jest największym wrogiem małp. Pawiany atakuje na ziemi, po inne małpy wdrapuje się na drzewa. Atakuje błyskawicznie i duże ssaki zabija podobnie jak lew i tygrys, przegryzając im kark. Niekiedy zapuszcza się na pastwiska i powoduje duże szkody w stadach bydła domowego.

Lamparcica po 13-tygodniowej ciąży rodzi raz lub dwa razy w roku zazwyczaj 1-3 młode. Na miejsce porodu wybiera szczeliny skalne, wykroty leśne, zagłębienia w ziemi itp. Noworodki po 10 dniach życia otwierają oczy. Małe lamparty wyglądem i zachowaniem, a zwłaszcza zamiłowaniem do zabawy, zupełnie przypominają młode koty domowe. Samica troskliwie opiekuje się potomstwem i w tym okresie jest szczególnie niebezpieczna. Bardzo wcześnie uczy młode polowania i prowadzi je ze sobą na łowy, dzięki czemu szybko mogą się one usamodzielnić.