królik (Oryctolagus cuniculus)

Sztucznie wprowadzony do strefy lasów liściastych został królik (Oryctolagus cuniculus) z rodziny zajęcy. Jego ojczyzną jest południowo-zachodnia Europa, przede wszystkim Hiszpania. W innych krajach na północ od Alp zaaklimatyzował się dobrze i obecnie występuje w całej środkowej Europie oraz w Australii i w Nowej Zelandii. W Polsce żyje w zachodniej części po Wisłę. Jest to zwierzę stosunkowo duże, o długości ciała 35-50 cm, ogona 4-7 cm i ciężarze 1-2,5 kg. Ubarwienie sierści grzbietu jest żółtawo-brązowe lub brązowo-szare, rzadziej żółto-szare, czasem z domieszką włosów czarnych, białych, a nawet rudych. Brzuszna strona ciała, przeważnie biała, wyraźnie odcina się od grzbietowej. Ogon ubarwiony jest bardzo charakterystycznie, z wierzchu czarno, a pod spodem biało. Przednie kończyny królika są przystosowane do grzebania.

Królik żyje na brzegach lasów, w suchych i słonecznych zagajnikach i młodnikach, w podmiejskich sadach, ogrodach, w okolicach pagórkowatych i piaszczystych porośniętych rozmaitymi krzewami. Coraz częściej spotkać go można w miastach, gdzie osiedla się między innymi w składach drewna i między stosami podkładów kolejowych. Nie występuje powyżej 800 m n.p.m., gdyż na tych wysokościach ziemia zwykle jest kamienista, a ponadto dłużej trwająca zima uniemożliwia mu normalną egzystencję.

Królik żyje gromadnie w norach, które kopie w miękkim gruncie. Kolonie składają się z wielu osobników, a nory są dość głębokie z licznymi korytarzami, opatrzonymi szeregiem otworów wyjściowych. Niekiedy królik nie buduje nor, lecz wykorzystuje jakiekolwiek zagłębienia gruntu. Z reguły zwierzę to nie oddala się zbytnio od swej nory, tak aby w razie niebezpieczeństwa móc się w niej schronić. Żeruje zwykle o zmierzchu i nad ranem, rzadko w dzień. Pożywienie jego zależy od pory roku. W lecie jada głównie soczyste rośliny zielne, także uprawne, zwłaszcza zboża. Zimą żywi się suchymi trawami, bulwami roślin, korą drzew i krzewów oraz korzonkami. W warunkach klimatycznych strefy lasów liściastych królik nie stanowi poważniejszego niebezpieczeństwa. Natomiast wprowadzony do Australii i Nowej Zelandii rozmnożył się tak bardzo, że zniszczył olbrzymie połacie tych krajów, zagrażając w poważnym stopniu ich gospodarce opartej na hodowli owiec. Zniszczeniu uległy bowiem między innymi wielkie tereny pastwisk.

Samica w ciągu roku wydaje kilka miotów. Normalnie na okres porodu buduje specjalną komorę, którą obficie wyściela własną sierścią i w niej rodzi w okresie od marca do września lub października co 5-6 tygodni, po 3-10 młodych. Młode są nagie, ślepe i niedołężne. Matka żywi je mlekiem do chwili następnego porodu. Wówczas starsze rodzeństwo musi opuścić gniazdo i rozpocząć samodzielne życie. Dojrzałość płciową młode osiągają w wieku 6-8 miesięcy, a dorastają w końcu pierwszego roku życia. Żyją do 10 lat. Mimo tak szybkiego rozmnażania się królik w normalnych warunkach nie występuje zbyt licznie, gdyż ma wielu wrogów. Giną zwłaszcza młode osobniki, spośród których tylko nieliczne osiągają wiek dorosły.