chomik europejski (Cricetus cricetus)

Jednym z najbardziej charakterystycznych mieszkańców stepów naturalnych i sztucznych jest chomik europejski (Cricetus cricetus), występujący w środkowej Europie po Niemcy i Holandię, w europejskiej części byłego Związku Radzieckiego oraz w zachodniej Syberii. W Polsce zamieszkuje rejony południowe i środkowe. Jest to dość duży gryzoń. Długość jego ciała wynosi 20-34 cm, ogona 3-6 cm, a ciężar zmienia się w zależności od pory roku: w lecie osiąga 150-300 g, a w jesieni, przed snem zimowym, może dochodzić do 700 g. Ubarwienie futerka jest zmienne. Najczęściej grzbiet jest koloru szarożółtaworudego, boki ciała są rude z białymi plamami, a strona brzuszna bardzo ciemna, nawet zupełnie czarna, co jest zjawiskiem rzadko spotykanym u ssaków, które zwykle mają spodnią stronę ciała jaśniejszą od grzbietowej. Koloru białego są tylko brzegi uszu, koniec pyszczka, wargi, gardło i stopy.

Chomik zamieszkuje głównie tereny nizinne, płaskie i rzadko występuje na wysokościach powyżej 400 m n.p.m. Trzyma się tam najchętniej okolic o ciężkich, gliniastych glebach niezbyt wilgotnych, zapewniających trwałość jego norom. Unika natomiast gleb piaszczystych i skalistych. Przez większą część roku żyje pojedynczo, tylko w okresie rui samce łączą się z samicami. Każdy osobnik kopie nory o głębokości do 2 m, złożone z co najmniej jednej komory mieszkalnej i licznych korytarzy, w których gromadzi zapasy. Nory samców mają jeden kanał pionowy, natomiast samic — 6-8. Nory kopie bardzo sprawnie, używając do tego celu przednich i tylnych nóg. Przednimi grzebie ziemię, a tylnymi odrzucają za siebie. Przednie kończyny są bardzo zręczne i chomik posługuje się nimi także przy podawaniu sobie pokarmu do pyszczka, jak również wyłuskuje nimi nasiona.

Chomik jest dobrym zbieraczem. W obszernych kieszeniach policzkowych ciągle gromadzi zapasy pokarmu, które następnie przenosi do swych nor. Jednorazowo może przenieść w ten sposób do 50 g ziarna. Stare samce do końca jesieni potrafią zmagazynować w swych kilku spiżarniach kilkanaście kilogramów zboża, duże ilości bulw i korzeni. Z nadejściem pierwszych chłodnych dni, zwykle w początku października, chomik przygotowuje się do snu zimowego. Legowisko swe wyściela miękko źdźbłami słomy, następnie zatyka otwór wejściowy ziemią, po czym zapada w głęboki sen, który z wielokrotnymi przerwami trwa od października do marca. W czasie snu temperatura ciała chomika może spaść do + 5°C i procesy przemiany materii obniżają się do minimum. W trakcie przerw chomik zjada nagromadzone zapasy. Dorosłe samce opuszczają swe nory o około 2 tygodnie wcześniej niż samice. Zaraz po wyjściu na świat chomiki znowu zaczynają poszukiwać i znosić pokarm, lecz teraz gromadzą głównie zielone części wczesnych roślin; chętnie zjadają również pokarm zwierzęcy — owady, dżdżownice, a nawet małe ptaki.

W tym też czasie chomiki budują nowe nory letnie. Samice przygotowują je bardzo starannie, miękko wyściełają różnymi miękkimi trawami i w pobliżu zakładają podręczne spiżarnie. Pod koniec kwietnia rozpoczyna się okres godowy i samce zamieszkują w norach samic. Po okresie rui wracają do swoich nor. Samica daje w ciągu roku 2 mioty, w okresie od maja do sierpnia. Ciąża trwa 19-21 dni. W jednym miocie może przyjść na świat do 18 młodych. Otwierają one oczy po 14 dniach, przez 3 tygodnie matka karmi je mlekiem, ale już od 9 dnia życia pokarm ten jest uzupełniany pożywieniem roślinnym. Po około 25 dniach młode usamodzielniają się, ale dojrzewają dopiero po roku. Chomiki żyją 6-10 lat.