borsuk (Meles meles)

Jednym z najsympatyczniejszych i najoryginalniejszych ssaków zamieszkujących lasy jest borsuk (Meles meles). Występuje on w całej Europie z wyjątkiem północnej Skandynawii i Sardynii. Jest to dość duże zwierzę, o długości ciała 60-90 cm, ogona 15-20 cm i ciężarze w lecie 7-13 kg, a w jesieni 15-17 kg. Ciało ma pokryte dość długim, szczeciniastym futrem białoszarym, na brzuchu zaś czarno-brązowym. Wzdłuż białej głowy przez oczy przebiegają czarne pręgi. Nie wszystkie jednak borsuki są białoszare. Występują również czarne i białe, a niekiedy bywają też białożółte i białorude. Nogi borsuka opatrzone są bardzo silnymi pazurami, które służą mu do grzebania w ziemi.

Borsuk żyje gromadnie w dużych zespołach rodzinnych. Rodziny zakładają kolonie nor w lasach liściastych lub mieszanych z bujnym podszyciem. Unika sąsiedztwa człowieka i nie osiedla się na terenach zamieszkałych przez ludzi. Ulubionym terenem jego występowania są okolice pagórkowate. Borsuk prawie cały dzień spędza w swych norach i dopiero po zapadnięciu ciemności wyrusza na dalekie wyprawy. Nory są połączone ścieżkami, które prowadzą pod powalonymi pniami, przez gęste zarośla malin, do wodopojów i płaskich kamieni, pod którymi zwierzę to poszukuje owadów; czasami ścieżki te prowadzą do nikąd i gubią się w terenie. Borsuk jest zwierzęciem niezwykle czystym. Swych potrzeb fizjologicznych nie załatwia nigdy w norze mieszkalnej, lecz wykorzystuje w tym celu zbudowane przez siebie w pobliżu nory specjalne dołki. Porządku uczy również bardzo wcześnie swe potomstwo. To zamiłowanie do czystości sprawia, że zwierzęta te są na ogół wolne od pasożytów i rzadko chorują.

Po wyjściu z nory borsuki bawią się przez chwilę, zanim wyruszą na wędrówkę. Są zwierzętami bardzo wesołymi i hałaśliwymi. Zabawy ich polegają na gonieniu się nawzajem, przeskakiwaniu przez siebie, przy czym wydają wesołe i głośne okrzyki, co jest szczególnie zdumiewające u nocnych drapieżników. Potomstwo wychodzi z nor dopiero po rodzicach i rozpoczyna jeszcze hałaśliwszą zabawę.

Borsuk nie jest lękliwy. Umie skutecznie walczyć, posługując się między innymi swą mocną głową. Jej pasiaste ubarwienie nie jest przystosowaniem ochronnym, lecz dla ewentualnego przeciwnika stanowi raczej sygnał ostrzegawczy o niebezpieczeństwie wdawania się w walkę.

Borsuk jest wszystkożerny. Zjada różne jagody, korzenie, chrząszcze, dżdżownice, larwy owadów i ślimaki, które bardzo sprytnie wygrzebuje z kryjówek. Rozgrzebuje też nory mysie, niekiedy na polach wyjada warzywa, w sadach opadłe z drzew owoce, a w lesie grzyby. Częstym składnikiem pokarmu borsuka są krety, a nawet jeże, które zjada pozostawiając całą skórę z kolcami. Nigdy natomiast nie tknie padliny. Przez całe lato borsuk intensywnie się tuczy, a gdy w jesieni jest już dostatecznie tłusty, rozpoczyna przygotowania do snu zimowego. W tym celu wyścieła swą norę grubą warstwą liści i trawy, przygotowując sobie ciepłe legowisko. W norze dożywia się w dalszym ciągu zgromadzonymi zapasami pokarmu, aż do momentu nadejścia dużych chłodów. Wtedy zamyka wejście do nory nasypem, pozostawiając tylko otwór wentylacyjny. Następnie kładzie się na posłaniu, zwija w kłębek i zasypia. Sen zimowy trwa do marca, ale jest przerywany. Przy ciepłej pogodzie borsuk opuszcza od czasu do czasu swą norę, aby się napić.

Samica rodzi raz w roku lub co dwa lata. Po ciąży trwającej 7 miesięcy przychodzi na świat w marcu lub w kwietniu 2-6 młodych. Są one ślepe i o ubarwieniu brudno-białym. Poród odbywa się w starannie oczyszczonej jamie na suchym legowisku. Po 5 tygodniach młode otwierają oczy, a po 6-8 tygodniach wychodzą po raz pierwszy na światło dzienne. Do trzeciego miesiąca życia odżywiają się mlekiem matki. W końcu października opuszczają rodziców i przeprowadzają się do innej nory. Para borsuków pozostaje wiernym małżeństwem przez całe życie, które trwa 10-12 lat.